Historia filmu dźwiękowego

Wielki postęp w kinematografii dźwiękowej nastąpił z chwilą szerokiego zastosowania lampy katodowej.

W krótkich odstępach czasu powstają coraz lepsze urządzenia, wzmacniające niską częstotliwość, zostają wprowadzone w użycie coraz doskonalsze typy mikrofonów i głośników. Komórkę selenową z powodu jej bezwładności wyrugowano, wprowadzając fotokomórki cezowe; najnowsze typy fotokomórek wielokrotnych pozwalają na wysterowanie lamp końcowych dużej mocy bez stopni wstępnych. Wielkie zmiany techniczne nastąpiły również w budowie aparatów zdjęciowych. Z prostego urządzenia o ręcznym napędzie przeszła „kamera“ na napęd silnikowy, przy czym uzyskano 24 klatki na sek. dla celów atelierowych, a dla zdjęć zwolnionych lub naukowych od 64 do 5 000 klatek. Zwiększona szybkość służy do utrwalenia na fotografii np. lecącego pocisku i deformacji tegoż przy przebiciu płyty stalowej. Nowoczesny aparat zdjęciowy zaopatrzono w 4 obiektywy o różnych ogniskowych; wymiana obiektywu następuje automatycznie za naciśnięciem guzika. Pozwala to na momentalne uzyskanie zbliżenia fotografii z dalszych odległości. Dla zdjęć wyłącznie dźwiękowych, „kamera“ uzyskała budowę eliminującą szmery mechanizmu i silnika. Dodatkowe urządzenie specjalne umożliwia operatorowi obserwowanie na ma-tówce powiększonego obrazu zdjęcia, zaś ostrość na taśmie obserwuje wziernikiem optycznym. Niektóre aparaty zdjęciowe, przeznaczone dla Kronik i filmów sportowych, zaopatrzone są w urządzenia rejestrujące dźwięk. W ostatnich czasach zdobywa sobie powszechne uznanie aparat zdjęciowy niemy oraz dźwiękowy 16 mm, znacznie lżejszy i tańszy od normalnego 35 mm.

Przedstawię przebieg nagrywania dźwięku w atelier:

Na „planie“ w odpowiednich miejscach ustawione są mikrofony, dodatkowy mikrofon kierunkowy, umieszczony na „żurawiu“, służy do uwydatnienia np. śpiewu.

Na skutek dźwięku, tj. ciśnienia powietrza na membranę mikrofonu, następuje przemiana drgań mechanicznych na prądy niskiej częstotliwości, które doprowadzone są do pultu mikserskiego. Pult jest zazwyczaj umieszczony w izolowanej kabinie mikserskiej. Słabe prądy mikrofonów są
Nowoczesna „kamera“ zdjęciowa otwarta; widoczny jest mechanizm przeciągający taśmę filmową. Aparat używany jest do zdjęć „plenerowych“ niemych, udźwiękowienie sychronizowane z obrazem wzmacniane i kierowane do szeregu filtrów. Mikser za pomocą urządzeń i przyrządów pomiarowych ma całkowitą pieczę nad dźwiękiem, śledzi modulację głosu, może uwydatnić wysokie lub „ściąć“ niskie tony, wreszcie miksuje, to jest specjalnymi urządzeniami do „przegrywania“ wprowadza cichą lub stopniowo wzmagającą się muzykę np. podczas dialogu i stosuje inne „cieniowanie“ akustyczne. Dźwięk dostatecznie zmodulowany z kolei dostaje się do głównego wzmacniacza podzielonego na poszczególne stopnie. Do kontroli dźwięku służy dobry głośnik wielokomorowy (multicellular).

Poszczególne stopnie wzmacniacza są zaopatrzone w kontrolne przyrządy pomiarowe oraz potencjometry do regulacji napięcia, polegającej na osłabieniu zbyt silnych i wzmocnieniu słabych amplitud. Wyjście z końcowego stopnia mocy prowadzi do aparatury zapisującej dźwięk (Recorder).

Przez niespełna lat trzydzieści opatentowano i wprowadzono w użycie różne systemy zapisu dźwięku, w zasadzie często podobne, różniące się tylko fotografią zapisu.

Wspomnę niektóre z nich; 1) zapis za pomocą zmiany intensywności jarzenia lampy neonowej, niedawno będący w użyciu w aparaturach zapisujących dźwięk w samej kamerze zdjęciowej; 2) zapis komórką Kerra, wykorzystujący właściwość odchylenia promieni świetlnych w polu kondensatora wypełnionego nitrobenzenem, stosowany był w Niemczech (Klangfilm) i w ZSRR (Tager); 3) zapis za pomocą drgającej pętli strunowej w polu silnego elektromagnesu, zastosowany w Austrii (Selenophon) i USA (Western Electric); 4) zapis za pomocą rury elektronowej Brauna, stosowany w Niemczech, Francji i USA; 5) zapis za pomocą galwanometru lusterkowego, najczęściej obecnie stosowany dla swych wysokich zalet.

Wszystkie wyżej podane metody rejestracyjne dźwięku wymagają użycia precyzyjnych obiektów i pryzmatów celem dokonania zdjęć impulsów świetlnych na taśmie światłoczułej.

Aparatura zapisująca składa się z trzech części: z urządzenia mechanicznego służącego do przeciągania taśmy, z części rejestrującej oraz silnika synchronicznego, sprzężonego elastycznie z urządzeniem mechanicznym. Aparatura jest zaopatrzona w przyrządy kontrolne oraz wziernik optyczny do obserwacji impulsów świetlnych.

Zapis dźwięku odbywa się w następujący sposób: mikser po załączeniu pultu mikserskiego i wzmacniacza głównego łączy się z „planem“ za pomocą mikrofonów i po dokonaniu prób głosowych oraz dostatecznym wyregulowaniu pultu i wzmacniacza, czeka na sygnał rozpoczęcia zdjęć.

Sygnał akustyczny „klapsa“ przy zdjęciach jest sygnałem uruchomienia aparatury zapisującej, następny sygnał „klapsa“ jest znakiem wyłączenia zapisu.

Pomimo niebywałego ulepszenia aparatów zapisujących, pomimo nowoczesnych wspaniałych urządzeń laboratoryjnych, służących do wywołania utrwalenia i suszenia taśmy, precyzyjnych kopiarek optycznych i stykowych, przyrządów kontrolnych, sensitometrów dla określenia czułości taśmy filmowej — małe niedopatrzenie może zniweczyć cały trud włożony przez szereg ludzi w udźwiękowienie taśmy filmowej.